Amerykański szpieg z Leszna

W latach 70 był w Wietnamie, gdzie do współpracy nakłonili go Amerykanie. Jego niezwykłą historię opowiedzieli - najpierw na radiowej antenie, a potem na kartach książki - Jarosław Burchardt, poznański historyk i Piotr Świątkowski, dziennikarz Radia Merkury.

W archiwum IPN natrafili na nieznane dokumenty dotyczące Zenona Celegrata, amerykańskiego szpiega i tajnego współpracownika CIA. PRL delegowała go - w latach 70-tych - do Wietnamu, do pracy w Międzynarodowej Komisji Nadzoru i Kontroli. Pracował m.in. w Sajgonie, gdzie w 1975 r. został zwerbowany przez Amerykanów.

Po powrocie do Polski, przekazywał Amerykanom tajne informacje dotyczące jego jednostki - 69 Leszczyńskiego Pułku Przeciwlotniczego, łączności wojskowej i systemu obrony powietrznej kraju. Został wykryty przez SB i skazany w 1979 roku na 25 lat więzienia. Na wolność wyszedł w 1990 roku, prosząc o łaskę i korzystając z upadku systemu komunistycznego.

Niebywałą historię Celegrata Piotr Świątkowski i Jarosław Burchardt przedstawili najpierw na antenie Radia Merkury w cyklu audycji historycznych. Teraz ukazała się rozszerzona, wersja książkowa tej historii będąca plonem drobiazgowego dziennikarskiego śledztwa. Z kart książki "Szpieg, który wiedział za mało" możemy się dowiedzieć, że nawet niepozorny, zwyczajny sąsiad z naprzeciwka może być agentem wywiadu obcego państwa, a stacjonująca na prowincji jednostka wojskowa - być pod obserwacją obcych służb. Tak właśnie było w latach 60, 70 i 80, gdy Polska była w centrum "Zimnej wojny", a w podmiejskich lasach stacjonowały dywizjony rakiet przeciwlotniczych. Być może tak jest także dzisiaj...

Świątkowski i Burchardt odsłaniają nieznaną zwykłym śmiertelnikom grę wywiadów, świat spelunek i barów, libacji alkoholowych, spotkań z prostytutkami, intryg dyplomatycznych, a także techniki werbowania, szantażu, zastraszania czy przekupstwa, wszystko to w "egzotycznym sosie" misji wojskowej w Wietnamie. Dowiadujemy się także co działo się później: jak działał agent, jak kontaktował się z nim zleceniodawca, jak agent przekazywał zdobyte materiały i jak odbierał za swoją pracę wynagrodzenie - zrolowane i zawinięte w folię dolary lub marki. Trudno uwierzyć, że tak niebywała historia działa się tuż obok nas - w wielkopolskim Lesznie.

Książka "Szpieg, który wiedział za mało" ukazała się nakładem Wydawnictwa Poznańskiego, od 1 lipca jest dostępna w księgarniach.